تصویرسازی کتاب کودک

همین الان ببین : فیلم تصویرسازی کتاب کودک چیست 👇

در تصویرسازی کتاب‌ها، مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه شود مخاطبین آن کتاب هستند. در واقع تصویرگر باید بداند که چه کسانی آن کتاب را مطالعه می‌کنند. تصویرسازی کتاب کودک ( به انگلیسی Children’s book illustrations ) باید بسیار ساده باشند. چرا که کودک قدرت درک پایین‌تری دارد و تصاویر باید به صورتی باشند که کودک بتواند معنی و مفهومی از آن‌ها برداشت کند. همچنین کودک توانایی خواندن ندارد به همین دلیل باید تمام داستان از طریق تصویرسازی بیان‌شود. بنابراین تصویرگر باید دقت داشته باشد و تصاویر را به گونه‌ای طراحی کند که کاملا داستان از طریق آن‌ها بیان شود.

تصویرسازی کتاب کودک بر اساس سن

نکته‌ دیگری که در تصویرسازی کتاب کودک باید به آن توجه شود سن کودکی است که آن کتاب را در دست می‌گیرد. به عنوان مثال تصویرگری برای کتاب کودک خردسال باید بسیار ساده باشند، اما برای کودکی که کمی از خردسالی فاصله‌گرفته و بیشتر به دنبال ماجراجویی است تا فهمیدن یک داستان بایستی کتاب به صورتی تصویرسازی شود که این حس کودک را ارضا کند.
در غیر این‌صورت کتاب برای او خسته‌کننده خواهد بود و اشتیاقی به آن نشان نمی‌دهد. برای کودکانی که توانایی خواندن‌داستان را دارند کل داستان وابسته‌به تصویرسازی نمی‌باشد و فقط برای وقایع مهم باید از تصاویر کمک‌گرفت.

تصویرسازی کتاب کودک چگونه است

تصویرسازی‌هایی که برای کتاب‌های کودکان انجام می‌شود بایستی واضح باشند و کودک پس از دیدن آن‌ها سریعا بتواند شناسایی کند که این تصویر مربوط به چه چیزی می‌باشد. در تصویرگری کتاب کودک ، تصویرگر بایستی ابتدا داستان را خوانده‌و آن را کاملا درک کند و سپس تصویرسازی کتاب را شروع کند. در واقع باید داستانی باشد تا تصویرسازی از روی آن انجام شود.
اگر داستانی وجود نداشته باشد تصایر بی معنی هستند و کودک بیشتر دچار گیجی و سردرگمی می‌شود. کودکان به این دلیل که توانایی‌خواندن ندارند، در صورت مفهوم نبودن تصاویر هیچ منبعی ندارند که به آن مراجعه‌کنند و متوجه داستان بشوند. به همین دلیل تصویرگر بایستی خود داستان را دقیقا بخواند و درک درست و عمیقی از آن کسب کند، سپس تصویرسازی را انجام دهد.
معمولا نویسنده‌ها خود به تصویرگران، تصویرهایی که باید ایجاد شوند را پیشنهاد می‌دهند و حتی برای تصویر جلد صفحه نیز تصویری در نظر می‌گیرند. اما اگر نویسنده تصویری پیشنهاد ندهد، انتخاب تصاویر متناسب بر عهده‌ی تصویرگر خواهد بود.

ثبات داستان

موضوع قابل توجه دیگر در تصویرسازی کتاب‌های کودک این است که تصاویر باید در طول تمام داستان ثبات داشته باشد.
ثبات در اینجا به معنی این است که یک شخصیت داستان از ابتدا تا انتهای داستان یک ظاهر ثابت داشته باشد تا کودک در هر کجای داستان با دیدن آن شخصیت آن را کاملا شناسایی کند. کودکان زمانی به داستان و ادامه آن اشتیاق دارند که در هر صفحه از کتاب بتوانند شخصیت‌ها را بشناسند.

نویسنده و تصویرگر

در تصویرسازی کتاب‌ها باید نویسنده و تصویرگر با هم در ارتباط باشند و به صورت تعاملی کار کنند. زیرا گاهی اوقات تصویرگر نظر بهتری برای متن دارد که آن را با نویسنده در میان می‌گذارد و در صورت تایید متن تغییر می‌کند و یا ممکن است تصویرسازی یک قمست دشوار و یا حتی غیر ممکن باشد در این صورت نویسنده و تصویرگر با هم فکری یکدیگر آن را قسمت را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که بتوان آن را تصویرساز کرد. همچنین بهتر در هر مرحله تصویر ایجادشده توسط نویسنده تاییدگردد تا دچار برداشت اشتباه و در نتیجه به‌هم‌خوردن نتیجه کلی نشود.

ملزومات کاری یک تصویرگر کتاب کودک

تصویرگران کتاب برای موفقیت در این زمینه علاوه بر مهارت‌های هنری تصویرسازی بایستی دانشی در زمینه سلایق و علایق مخاطبان خود داشته باشند. برای تصویرسازی کتاب کودک ، تصویرگر باید در مورد ادبیات کودکان دانش داشته باشد و قدرت تشخیص این موضوع را داشته باشد که که برای هر گروه سنی از کودکان چه موضوعاتی مناسب است و می‌تواند جالب باشد.
تصویرسازی کتاب‌های کودکان یک کار هیجان‌انگیز و پرچالش می‌باشد، زیرا تقریبا یک کار سخت است که برنامه‌ریزی، سخت‌کوشی و سازماندهی دقیقی دارد و ممکن است به انرژی زیادی نیاز داشته باشد.

تصویرگر کتاب کودک باید مطالعات زیادی داشته باشد

یک تصویرگر کتاب کودک برای موفق شدن در کارش باید مطالعات زیادی داشته باشد. یکی از مطالعاتی که هم مهم و هم مفید می‌باشد برای او، مطالعه کتاب‌های کودکان و دقت به تصویرسازی‌های آن‌هاست. تصویرگر باید دقت کند از چه تکنیک‌ها و روش‌هایی برای ربط‌ دادن تصاویر و متن داستان به هم در صورت وجود استفاده‌شده‌است.
بنابراین تصویرگر باید کتاب‌هایی که طرفداران زیادی دارند و مورد استقبال کودکان قرار گرفته‌اند چه ویژگی‌هایی دارند و چگونه تصویرسازی شده‌اند.

صحبت کردن با کودکان

روش دیگر صحبت کردن با کودکان در رده‌های سنی مختلف و شناسایی علایق آن‌هاست. همچنین تصویرگر باید درک کند که احساسات کودکان در هر گروه سنی با چه عواملی تحریک می‌شود. بنابراین تصویرگر با جمع‌آوری ایده‌ها و تجربیات افراد مختلف می‌تواند مهارت‌های خود را تقویت کند و با درک درستی از ادبیات کودکان آثار خارق‌العاده‌ای ایجاد کند.

 برگشت به تجربیات دوران کودکی

تصویرگر همچنین برای بهتر شدن کارش و درک درست‌تری از ادبیات کودکان می‌تواند به دوران کودکی خود برگردد. به کتاب‌ها و داستان‌هایی که به آن‌ها علاقه داشتید فکر کنید و سعی کنید تصویرسازی آن کتاب‌ها و داستان‌ها را به یاد بیاورید. فکر کنید که در زمان کودکی چه چیزی شما را خوشحال کرده‌است و چه عاملی باعث‌شده که شما یک کتاب را چند بار بخوانید. داستان‌های که الهام بخشیدند به شما، داستان‌هایی که باعث ناامیدی شما شدند و … .

تصویرگر با در نظرگرفتن تمام این عوامل باید یک ایده درست و منطقی برای تصویرسازی کتابی که به او داده‌شده‌است بدهد. کتاب‌هایی که تصاویر به یادماندنی و مرتبط با متن دارند بیشتر مورد استقبال کودکان قرار می‌گیرند. تصویرسازی تصویرگر باید مکمل متن نویسنده باشد و آن را ارتقا دهد. بنابراین تصویرگر به هیچ وجه نباید قبل از نویسنده کاری بکند و در اصل او باید از نویسنده حمایت کند.

تکنیک‌های تصویرسازی کتاب کودکان

در ادامه به معرفی تکنیک هایی که در تصویرسازی کتاب کودک مورد استفاده قرار می گیرد می پردازیم.

کلاژ

تکنیک کلاژ هنر کنار هم قراردادن مواد مختلف مانند کاغذ، چوب، پارچه و بسیاری مواد دیگر است که در نهایت از ترکیب این مواد یک تصویر تشکیل می‌شود. از تصویرسازی به روش کلاژ در تصویرسازی کتاب‌ها، از جمله کتاب کودکان هم می‌توان استفاده کرد. اولین کسانی که از این روش برای تصویرسازی کتاب کودکان استفاده کردند، لئولیونی و ازراجک کیتس بودند. روش‌های جالبی از هنر کلاژ در کتاب سه بچه شیطان از ربکا امبرلی به کار برده‌شده‌است که صحنه‌های داستان را به خوبی به خواننده القا می‌کنند.

در کتاب سبیل‌های آقا شیره، اثر گریفا لکونی از قطعه‌های پلاستیکی، کاغذهای براق، تکه‌های چوب و عکس برای تصویرسازی به روش کلاژ استفاده شده است. تصویرسازی‌های این نوع کتاب‌ها بسیار ساده است ولی باعث به ایجاد تصویرهای چشمگیر و جالب شده است که داستان و قصه کتاب را به خوبی بیان می‌کنند.

یکی دیگر از هنرمندانی که در کتاب‌های خود از این روش برای تصویرسازی استفاده کرده است، ملی بنگ است که بسیار خلاقانه با وسایل معمولی و در دسترس، تصاویر زیبایی را ایجاد کرده است. او از مواد به صورت دقیق و ماهرانه استفاده کرده است و رنگ‌های تند و شفاف را با رنگ‌های مات و بی‌رنگ ترکیب کرده است که باعث به وجود آمدن حس‌های متفاوت و جالبی در بیننده می‌شود. تاثیر رنگ در تصویرسازی کتاب کودک بسیار حائز اهمیت است.

تصویرهای کارتونی

از این روش که بسیار شگفت‌انگیز و ظریف است، تصویرگران محدودی استفاده کرده‌اند. تصویرگری‌های هنرمندانی همچون مارگرت بلوی گراهافر، پول گالدن و دان فری من، نمونه‌هایی چشمگیر و بارز از این نوع تصویرگری هستند که در شعرهای کودکانه و داستان‌های عامیانه استفاده شده‌اند.
اما امروزه این روش بیشتر مورد قبول واقع شده و در ردیف هنرهای ظریف در جایگاه معتبری قرار دارد. همچنین در کتاب‌های کلاهی از یک پرنده مرده و پیرزنی که مگس خورد، تصویرسازی‌های جالبی با این روش شده است که مخاطبان کتاب را به خنده می‌اندازند.
تصاویر کارتونی معمولا به این صورت هستند که به سادگی و با کشیدن چند خط ساده می‌توان آن‌ها را کشید و برای جذاب‌تر شدن به آن‌ها جزئیاتی را افزود. پیشنهاد می کنم مقاله تصویر گرافیکی و تفاوت بین طراحی گرافیک و تصویرگری را نیز مطالعه کنید.

بافت و ترکیب‌بندی

تصویرسازی به روش بافت و ترکیب‌بندی یعنی تصویرگر با ایجاد شکل‌های برجسته و استفاده از بافت‌های مختلف، تصویری را ایجاد می‌کند. از سال 1960 به بعد تصویرگران به این روش دست یافتند و با استفاده از بوم، روکش‌های چوبی و رنگ روغن بافت‌های جالبی را ایجاد کردند.
میشل مک کوردی که از بهترین هنرمندان تصویرگر در این زمینه است در کتاب آدرس گتی برگ در تصویرسازی‌هایش، بافت چوبی را با پررنگ کردن و کم‌رنگ کردن خطوط، به ذهن القا می‌کند.

برین پینک نی، یکی دیگر از استادان این روش تصویرگری است که از خط‌های چرخشی استفاده می‌کند و منظره‌ها، شخصیت‌ها و زمینه کار خود را طراحی می‌کند و با رنگ‌بندی‌های مناسب، به تصاویرش روح می‌بخشد.
رول کولن، تصویرگر برجسته‌ای است که از این روش استفاده می‌کند ولی در خلاف جهت بقیه هنرمندان این زمینه، یعنی او نقاشی را می‌کشد و سپس با سیاه‌قلم به رسم خط‌هایی برای ایجاد بافت می‌پردازد. اما کار او به قدری تمیز و ظریف است که به هیچ عنوان مشخص نمی‌شود او بافت تصویرش را بعد از کشیدن آن ایجاد کرده است.

پرسپکتیو و ژرفانمایی

نمایش منظره‌ها و حادثه‌ها داستان‌ها از زاویه‌های مختلف، یکی دیگر از روش‌های تصویرسازی کتاب‌های کودکان است بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. نشان دادن پهنا، عمق و ارتفاع جزو ارکان اصلی این روش می‌باشد. تصویرهایی که غیرمنتظره به نظر می‌رسند، معمولا با روش پرسپکتیو و ژرفانمایی ایجاد شده‌اند.
به عنوان نمونه‌ای از این روش می‌توان به کتاب لون پویو اثر رادیانگ اشاره کرد. در این کتاب در صفحه‌ای سه دختربچه از بالای درختی به گرگی که زیر درخت است نگاه می‌کنند.

اما در صفحه بعد زاویه دید عوض می‌شود و این بار گرگ از زیر درخت به سه دختربچه که در بالای درخت هستند نگاه می‌کند. داستان این کتاب نیز به گونه‌ای است که گاهی از زبان خواننده است و گاهی از زبان گرگ است.
این عوض شدن زاویه‌ها و دیدگاه‌ها ذهنیتی تازه و نگاهی نو به خواننده می‌بخشد. یک نمونه‌ی دیگر از این روش کتاب سه شنبه اثر دیوید ویس نر است که برنده جایزه کالدکات نیز شده است.

تصویرسازی چند بعدی

روش تصویرسازی چندبعدی به این صورت است که مواد گوناگون به صورت لایه لایه روی هم قرار می‌گیرند و یک تصویر چند بعدی ایجاد می‌کنند. موادی که در این روش استفاده می‌شوند شامل کاغذ، فلز، طرح‌های گل‌دار، سرامیک، پلاستیک و … است.
در کتاب شیر سلطان جنگل‌های مالی، دیوید ویس ینوسکی، ورقه‌های کاغذ را روی هم قرار داده است با این کار تصاویری جالب و واقعی از جنگل، چوب، آب و … به وجود آورده است که تاثیر زیادی بر روی داستان دارد و جذابیت آن را چند برابر کرده است.

تصاویر کتاب یک رشته بلند ابریشم که از گریسی بوچاک است، هنرهای دستی ظریف و سنتی ژاپنی را نمایش می‌دهد که با بریدن و قراردادن کاغذ‌ها روی هم به صورت لایه لایه به وجود آمده‌اند که تاثیر عمیق و ماندگاری بر روی خواننده می‌گذارند.

مواد در تصویرسازی چند بعدی

سالی ماور در کتاب مری بره کوچولویی داشت، عروسک‌های پارچه‌ای به کار برده‌است. او این عروسک‌ها را با مهارت خاصی و گذاشتن ساعت‌های بسیاری از وقت خود دوخته است که در آن‌ها از مواد نرم استفاده کرده است.
او لایه‌های گوناگونی از این عروسک‌ها دوخته و آن‌ها را به هم وصل کرده است و با آن‌ها داستان‌های زیبا و شعرگونه برای کودکان را به تصویر کشیده است.
مواد نرمی که او برای این کار استفاده کرده است، انعطاف‌پذیری قابل‌توجهی دارند و به تصویرگر قدرت عمل می‌دهند و علاوه بر زیبا بودن واقعی به نظر می‌رسند و بیننده تمایل دارد که آن‌ها را لمس کند.

تصویرهای فرهنگی و قومی

تصویرهای فرهنگی و قومی، می‌توانند نشان‌دهنده آن فرهنگ و نحوه زندگی آن قوم باشند که شاید استفاده از این تصاویر در کتاب‌ها برای قوم و ملتی دیگر عجیب به نظر برسد. اما این کار اثر هنری را غنی‌تر و پربارتر می‌کند و آن اثر و صاحبش را در بین آثار بین‌المللی جای می‌دهد.
این روش تصویرسازی فقط در چند کتاب به کار برده‌شده‌است و زیاد رایج نبوده‌است. این تصاویر به اثر یک جنبه جهانی می‌دهد.

آثار برجسته‌ای که با این روش تصویرسازی شده‌اند عبارتند از فرار خرگوش و قضاوت خرگوش که داستان‌های کره‌ای هستند. در این داستان‌ها شخصیت‌ها دارای لباس محلی هستند و حرکات و رفتارهایشان میراثی از قومیت آن‌ها می‌باشد. در واقع داستان‌هایی که با این روش تصویرسازی می‌شوند، بیشتر جنبه چند فرهنگی دارند و میراث فرهنگی را نشان می‌دهند.

حاشیه و قاب‌بندی تزئینی

حاشیه‌گذاری و کادربندی، روش‌های دیگری هستند که برای تصویرسازی از آن‌ها استفاده می‌شود. در این روش می‌توان جزئیات را در حاشیه تصویر اصلی اضافه کرد که این کار علاوه بر اینکه به انتقال بهتر مفهوم کمک می‌کند، باعث جذاب‌تر و چشم‌گیرتر شدن کار می‌شود.
در کتاب شهر موش‌ها، جان برت از اشیایی مثل دکمه و سنجاق و … برای تصویرسازی استفاده کرده و در نهایت با وسواس و دقت تمام از یک طناب برای ایجاد کادر استفاده کرده است و در کناره‌های این کادر از تصاویر کوچک دیگری استفاده کرده که جزئیات را بیشتر نمایش می‌دهد.

همچنین در کتاب هنرمند معروف ترینا اسکارت به نام سنت جورج و اژدها، که برنده جایزه کالدکات نیز شده‌است، از این روش استفاده شده است و شخصیت‌های داستان و موضوع اصلی، بسیار زیبا به تصویر کشیده‌شده‌است.
در این کتاب از گل‌ها در حاشیه متن استفاده شده‌است و در صفحه‌های مقابل کادر به صورتی طراحی شده است که گویی از پشت پنجره منظره روبه رو نمایان است. همچنین در این نوع تصویرسازی می‌توان در حاشیه‌ها و کناره‌های کادرها از چیزهایی استفاده کرد که زمان و مکان داستان را نشان دهند.

جذابیت کتاب کودکان با تصویرگری حاشیه ها

تصویرگران از حاشیه‌های ساده و غیرساده در تصویرسازی‌های خود استفاده‌می‌کنند تا با این کار متن و تصویرهای خود را پرورش دهند و با افزایش جذابیت، کشش بیشتری در خواننده برای خواندن داستان ایجاد کنند. تمام این روش‌هایی که در این قسمت گفته‌شد، می‌توانند برای تصویرسازی کتاب کودک استفاده شوند، اما روش‌های بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارند که می‌شود از آن‌ها استفاده کرد.
اما به طور کلی چیزی که در اینجا اهمیت دارد کودکان هستند و این موضوع که آن‌ها به چه چیزهایی علاقه دارند و چه عواملی برای آن‌ها هیجان‌انگیز می‌باشد برایشان لذت بخش است و تاثیر بیشتری دارد.

متدها و تکنیک های تصویرسازی کتاب کودک

حال که با تکنیک های تصویرسازی کتاب کودک آشنا شدید، متدهای پرکاربرد این رشته هنری را بررسی می کنیم.

متد دستی

اگر قصد تصویرسازی برای یک کتاب کودک به روش دستی را دارید، تکنیک‌های متنوعی برای این کار وجود دارد که شما می‌توانید با در نظرگرفتن هدف و علاقه و مهارت خود یکی از آن‌ها را انتخاب‌کرده و تصویرسازی را شروع کنید.
این تکنیک‌ها عبارتند از مدادرنگی، گواش، پاستل روغنی، لینولئوم، آبرنگ، پاستل گچی، اسکراچ برد و … . ابتدا کار را با مداد شروع کنید و طرح اولیه را به صورت دستی بزنید. سپس شخصیت‌ها و دیگر طرح‌های خود را چندین بار بررسی و اصلاح کنید.
تصاویر را بچرخانید و برعکس به آن‌ها نگاه کنید. با این کار خطاهای کار را متوجه می‌شوید. در نهایت طرح خود را اسکن کرده و کارهای لازم با کامپیوتر را روی آن انجام دهید. بعد از این کارها روی جاگذاری تصاویر و ترکیب آن‌ها در صفحه فکر کنید و روش‌های مختلف را امتحان کنید و به نتیجه نهایی برسید.

متد دیجیتال

امروزه تصویرسازی دیجیتال بسیار رواج دارد و تقریبا همه تصویرگران از این روش برای تصویرسازی استفاده می‌کنند. تکنیک‌های متد تصویرسازی دیجیتال نیز مختلف و متنوع می‌باشند. ابزار لازم برای این تکنیک‌ها آی پدها و قلم نوری مخصوص این کار می‌باشد روی نرم‌افزارهایی مثل فوتوشاپ، آرت ریج، کورل دراو، ایلوستریتور و پینت شاپ می‌توان برای تصویرسازی کار کرد.

متد مختلط

در متد مختلط همان‌طور که مشخص است از دو متد دستی و دیجیتال با هم استفاده‌شده‌است. این متد بسیار رایج است و مورد استقبال قرار گرفته‌است. یعنی طرح اولیه به صورت دستی ترسیم شود و بعد اسکن‌شده و با تکنیک‌های متد دیجیتال، بر روی آن کار شود.

تصویرسازی کتاب کودک با نرم افزار

تصویرگری کتاب کودک را هم بصورت دستی یعنی تصویرسازی کتاب کودک با مداد رنگی و آبرنگ و هم با نرم افزار و اپلیکیشن میتوان انجام داد. تصویرسازی کتاب کودک با فتوشاپ طرفداران بسیار زیادی دارد اما برخی از افراد هم ترجیح می دهند دوره های آموزش تصویرسازی کتاب کودک با ایلوستریتور را بگذرانند و با کمک این نرم افزر طرح های خود را ایجاد کنند.

نتیجه گیری

تصویرسازی کتاب کودک مطلبی بود که در این مقاله در مورد آن صحبت شد. در مورد تصویرسازی کتاب کودک ، نکات مهمی که باید توسط تصویرگر رعایت شود، تکنیک‌ها و متدهای این نوع تصویرسازی به طور مفصل بیان شد.
کودکان به این دلیل که توانایی‌خواندن ندارند با تصاویر می‌توانند یک داستان را دنبال‌کرده و متوجه موضوع داستان بشوند. به همین دلیل تصویرسازی‌های کتاب کودکان باید بسیار با دقت انجام شود تا هم زیبا به نظر برسند و برای کودکان جذاب باشند و هم مفهوم را به کودک منتقل کنند.
اگر شما همراهان عزیز هر گونه کم و کاستی در این مطلب حس می‌کنید باعث خوشحالی ما خواهد بود آن را با در میان بگذارید تا در جهت ارتقا کیفیت مطالب خود از آن‌ها استفاده کنیم.

سوالات متداول