طراحی نور و سایه

هر شی در پیرامون ما معمولا به تنهایی در نور یا سایه قرار ندارد بلکه اغلب در محیطی قراردارد که نور از جهت های مختلفی به آن تابیده‌شده. به همین دلیل هنرجویان مبتدی می بایست درک صحیحی از سایه ها و نور داشته باشند. این مقاله خیلی راحت میتونه بهتون کمک کنه که با موضوع طراحی نور و سایه آشنا بشین.

اشکال نور و سایه

هنرمندان برخورد نور با هر شی را به 6 نوع تقسیم بندی کرده اند:

1. بخش نورانی (highlight)
2. نور مستقیم (Direct Light)
3. نور منعکس‌شده (Reflected Light)
4. سایه (Shadow)
5. تاریک ترین تاریکی (Darkest Dark) یا سایه هسته (Core Shadow)
6. سایه ایجاد‌شده بر سطح زمینه شی (Cast Shadow)

نور تابیده شده به یک استوانه به همراه

(D)سایه – (HL) بخش نورانی – (DD) سایه هسته – (RL) نور منعکس شده

انواع نورها

در ادامه به بررسی انواع نورها می پردازیم:

بخش نورانی (highlight)

نورانی ترین بخش شی که درخشانی ان در نتیجه تابش مستقیم نور ایجاد شده‌است. در صورتیکه فرم نامتقارن و نامنظم باشد، این بخش در برجسته ترین قسمت شکل در نزدیکی منبع نوری خواهد بود.این مناطقه اغلب نقطه بسیار کوچک تقریبا سفید رنگ می باشد که هیچگاه در زاویه 90 درجه با منبع نوری نبوده و دارای زاویه ای بین 90 و زاویه ای است که طی آن خط دید بیننده به شی نورانی می رسد. این نکته بسیار حایز اهمیت است تا جاییکه در صورت برداشت نادرست زاویه بخش نورانی، کلیه زوایای سایه ها در طراحی ها به نادرست ایجاد خواهند شد.

نور مستقیم (Direct Light)

به هر منطقه در شی گفته‌می‌شود که مستقیما از منبع نوری، نور دریافت می کند.

نور منعکس‌شده (Reflected Light)به نور موجود در بخش تاریک شی گفته‌می‌شود که توسط سطوح کناری بر شی تابیده‌شده‌است. به طور مثال سطح سایه دار یک کره با نور بسیارجزئی که از زمینه بر آن تابیده‌می‌شود پوشیده‌می شود معمولا در این قسمت، به دلیل تابش مستقیم نور، عاری از دخالت رنگ های حاشیه ای است و صحیح ترین رنگ شی را نشان می دهند.

اگر فرض کنیم که نور منعکس‌شده بر اشیا را نداشتیم، آنچه بیننده می دید تنها بخش نورانی است که در تبیین شکل اصلی اختلال ایجاد خواهد شد. بخش دارای نور منعکس‌شده‌است که سبب نشان‌دادن شکل کلی شی مانند گردی یا … می شود. همچنین این نقطه هیچگاه تاریک تر از سایه بر زمینه شی نیست. اگر میخواهید در مورد رنگ در نقاشی بیشتر بدانید مقاله معرفی رنگ در نقاشی را مطالعه کنید.

انواع سایه ها

در ادامه به بررسی انواع سایه ها می پردازیم:

سایه (Shadow)

به تمام نقاطی که در معرض نور مستقیم قرار ندارند اطلاق می شود. بخشی از این منطقه متاثر از نور انعکاس‌یافته می باشد و بخش دیگر آن سایه هسته یا تاریک ترین بخش شی می باشد.

تاریک ترین تاریکی (Darkest Dark) یا سایه هسته (Core Shadow)

همانطور که از نام ان بر می اید تاریک ترین بخش شی می باشد که به صورت خطی موازی با منبع نوری است و هیچ نور از بخش روشن از نور مستقیم و بخش نورانی با نور انعکاس‌یافته دریافت نمی کند. هنرمندان دوره رنسانس بر این عقیده بودند که منبع نورانی باید در مقابل و به سمت چپ یا راست شی قرار داشته باشد تا بهترین نوع سایه ها را در شی بدست دهد و فرم اصلی را نیز به درستی تبیین کند.(تصویر روبرو)

سایه ایجادشده بر سطح زمینه شی (Cast Shadow)

بخش تاریکی بر سطوح کناری جسم است که به دلیل انسداد مسیر نور اصلی، تاریک مانده. لبه های این قسمت وقتی به شی نزدیک می شوند کاملا غیر قابل تشخیص می باشند و در صورت دور شدن از جسم به نرمی محو می شود. هرچه این قسمت به شی نزدیکتر بشود تاریکتر خواهد بود.

پیچیدگی های نور پردازی

نکته مهم اینجاست که در صورت وجود بیش از یک منبع نوری تمامی مطالب ذکرشده در بالا تغییر خواهند کرد زیرا دخالت نور و سایه در تاثیرات شان بر یکدیگر امری اجتناب ناپذیر است. و در صورتیکه هنرمند در باره مقوله نور و سایه دچار سر در گمی باشد بیننده نیز همینطور خواهد بود. و در انتها نباید تاثیر نور تابیده‌شده از آسمان که خودش تاثیر انعکاس نور خورشید است را نادیده گرفت. آسمان بر تمامی اشیا نور می تابد، فرضا وقتی بخش سایه در شی به آبی گرایش دارد، این رنگی چیزی به جز نور انعکاس‌یافته از آبی آسمان نیست. پیشنهاد می کنم مقاله ۴ راه برای تفکر خلاقانه در نقاشی را نیز مطالعه کنید.

سوالات متداول

پایان مقاله طراحی نور و سایه